محمود بن علی خواجوی کرمانی«کمال الدین ابوالعطا محمود بن علی بن محمود»، متخلص به «خواجوی کرمانی»، شاعر و عارف بزرگ و برجسته ایرانی سده هشتم، در تاریخ سوم دی ماه سال ۶۶۹ ش، مطابق با ۲۰ ذی الحجه سال ۶۸۹ ق در کرمان به دنیا آمد. او را نخلبند شعرا، خلاق المعانی و ملک الفضلا نامیده‌اند. ۱ - معرفی اجمالیهنوز پسر بچه‌ای بیش نبود که شایستگی خود را با سرودن قصیده تاریخ حمام یزد نشان داد. این قصیده بر دیوارهای این بنا نقش شد و برای همیشه باقی ماند. وی که از خانواده‌ای سرشناس بود، دوران کودکی را در کرمان گذرانید و سپس سفرهای طولانی به حجاز ، شام ، بیت المقدس ، عراق ، مصر و بعضی از بندرهای خلیج فارس کرد و در این سفرها، توشه‌ها از دانش و تحقیق اندوخت. خواجو چندگاهی در بغداد اقامت گزید و در سال ۷۳۲ ق مثنوی همای و همایون را بنام سلطان ابوسعید و وزیرش غیاث الدین محمد در آن شهر به انجام رسانید و در سال ۷۳۶ ق به ایران بازگشت اما چون ابوسعید بهادرخان را مقتول یافت و غیاث الدین محمد هم مدتی، پس از ورود خواجو به دست مخالفانش به قتل رسید و خواجو به قول خود سلطانیه بی سلطان را لایق اقامت ندیده و به اصفهان رفت و پس از چندی اقامت، از آنجا به کرمان و فارس سفر کرد و در پناه خاندان اینجو علی الخصوص در ظل عنایت شاه شیخ ابواسحق درآمد. از میان معاصران خواجو، حافظ از همه مشهورتر است. خواجو، که به سال و تجربت شاعری بر حافظ تقدم داشت، در مدتی که مقیم شیراز بود، مانند دوستی که سمت رهبر داشته باشد، بر اندیشه حافظ پرتو تعلیم افگنده بود و به همین سبب است که در دیوان خواجه شیراز بیت‌های بسیاری را می‌بینیم که به تقلید یا به استقبال از غزل‌های خواجو ساخته و یا گاه معنی و لفظی از او اقتباس کرده است. خواجو را به دلیل هنرنمایی هایش در عالم شعر ، «نخل بند شاعران» لقب داده‌اند. دیوان او دارای وجه‌های ممتاز است که شامل نغز و معما هم هست و به علاوه، قصیده‌های زیادی در نعت ائمه علیه‌السّلام و بالاخص حضرت علی علیه‌السّلام سروده است. وی در غزلیاتش از سبک عراقی و سعدی پیروی کرده است. ۲ - آثارمهمترین آثار وی عبارت‌اند از: - دیوان اشعار - شش مثنوی در وزن‌های گوناگون با این نام‌ها: سام نامه، همای و همایون، گل و نوروز، روضة الانوار، کمال نامه و گوهرنامه. پنج مثنوی اخیر بر روی هم خمسه خواجو را تشکیل می‌دهد. خواجو در سال ۷۵۳ ق، در شیراز بدرود حیات گفت و در «تنگ الله اکبر» مشرف بر دروازه قرآن فعلی شیراز به خاک سپرده شد. ۳ - منبعنرم افزار عرفان۳، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |